El Dokuması Halı Nasıl Anlaşılır?

El dokuması halı, bildiğimiz anlamıyla halının en eski dokunma tekniğidir. İlk örnekleri binlerce yıl önce Orta Asya'da yaşayan göçmen halklar tarafından üretilmiştir. Yaşamını hayvancılıkla sürdüren bu toplumlar, yetiştirdikleri koyunların yünlerinden elde ettikleri iplerle ilk halıları dokudular. O dönemlerde dokuma tekniği ve kullanım amacı açısından kilime daha yakın olan bu dokumalar, bu halkların günlük yaşamında yer yaygısından çadır örtüsüne, çuvaldan minder yüzüne kadar pek çok kullanım alanı buldu.

 

Pazırık Halısı - İlk El Dokuması Halı (M.Ö 2-3 YY)

El dokuması halılar, geçmişte de bugüne çok benzer şekilde tasarlanmış mekanik bir tezgah üstünde, yatay olarak dokunurdu. Günümüzde, özellikle kent yaşamında daha çok görsel yönü ve konforu nedeniyle evlerimize serdiğimiz halılar, o günlerde Orta Asya'nın soğuk coğrafyasında daha çok fonksiyonel nedenlerle tercih edilen bir ürün niteliğindeydi. Yine de bu ilk halıların görsel estetikten yoksun olduğu düşünülmesin. O dönemlerde de insanlar, çevrelerindeki yaşamı, kendi hayat hikayelerini ve gelecekten dileklerini, çok estetik bir biçimde semboller halinde halılarına işlediler. (Daha detaylı bilgi almak için "Türk Halıcılığı ve Mitolojisinde Halı Kilim Motifleri" başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.)

 

 

El dokuması halılar, geçmişten bu yana teknik olanaklar gelişmiş ve bir parça değişmiş olsa da, temelde ipliklerin iki sıra başka iplik üzerine düğümlenmesiyle üretilir. Bu yönüyle dokumanın kalitesi, büyük ölçüde dokuyan ustaya, ipliklerin türüne ve boyanma tekniğine bağlıdır.

 

 

Bu haliyle, oldukça fazla emek ve zaman demek. Bu nedenle el dokuma halı, makine halısına kıyasla çoğunlukla daha pahalıdır. Ama bir o kadar da şık, kişilikli ve özel... El dokuma halılar, dokuma tekniğinin kendisinden kaynaklı olarak çoğu kez standart bir ölçüye sahip olmaz. Bu da her bir halıyı biricik ve kendine has kılar. 

Makine halısı çeşitleri ile kıyaslandığında, insan etkisinin ve dokunuşun net bir biçimde ayırt edilebildiği, dekoratif olduğu kadar kültürel ürünlerdir.

 

El Dokuması Halı ile Makine Dokuması Halı Nasıl Ayırt Edilir?

Bu dokuma türünün yukarıda saydığımız özellikleri, fakat en çok da -haklı biçimde- fiyatı nedeniyle yanıtı merak edilen bir soru. Yine de endişeye mahal yok. Karmaşık gibi görünse de, birkaç püf noktasına hakim olduğunuzda, el dokuması halıyı makine halısından ayırt etmek hiç de zor değil. Bu püf noktalarını aşağıda sizler için derledik.

Gelin birlikte bakalım:

 

El Dokuma Halı Nasıl Anlaşılır?

• El dokuması halı ile makine halısını ayırt edebilmenin en kolay yolu halının arkasını çevirerek, çoğunlukla asimetrik biçimde dağılmış düğümler olup olmadığını kontrol etmektir.

 

El Dokuma Halı Sırtı

 

Makine Dokuma Halı Sırtı

 

• El dokuması halılar, yukarıda da belirttiğimiz gibi ipliklerin iki sıra iplik üzerine düğümlenmesiyle dokunur.
• Makine halısı, otomatize dokuma tezgahlarının yapısından dolayı bu düğümleri barındırmaz.
• El ile dokunan halı almaya karar verdiğinizde öncelikle halının arkasına bakıp düğümleri incelemek gereklidir. Eğer düz şerit çizgiler gibi ilmek izleri görüyorsanız o halı makine halısıdır.
• Asimetrik bir biçimde ara ara ilmekler açıkça görünüyorsa o halının el dokuması bir halı olduğundan emin olabilirsiniz.
• Halı eğer makinede dokunmuş ise desenler bütünüyle simetrik ve düzenli görünür. Çünkü makineye tanıtılan desen tıpkı yazıcı gibi otomatik olarak ve mükemmel bir görünümde işlenmiştir.
• Dokuma halı modellerinde elde halı dokuyan kişi ne kadar özenli ve ustaca çalışmış olursa olsun desenler arasında mutlaka farklılıklar oluşur.
• Desenlerin tam bir simetri içinde değil, milimetrik de olsa bazı farklılıklar gösteriyorsa, bu çok büyük olasılıkla elde dokunmuş bir halıdır.

 

Bu bilgiler ışığında sizde bir el dokuması halı sahibi olmak isterseniz "El Dokuması Halılar" kategorimize göz atabilirsiniz.